selektor yapan surucu

Sadri Alışık, 70'li yıllara gelindiğinde artık Türk sinemasının yaşayan efsanelerinden biriydi. Özellikle 60'lı yıllarda yarattığı Turist Ömer karakteriyle halkın kalbini kazanmış, 70'lerde ise bu imajını hem korumuş hem de derinleştirmiştir. Ah Müjgan Ah, Yalancı Yarim, Sarmaşık Gülleri gibi yapımlarda hem dramatik hem mizahi yönüyle dikkat çekti.

Sinemada halktan gelen, sokak kültürüne hâkim, dobra ve hüzünlü adam tiplemelerinde ustaydı. Aynı zamanda tiyatro kökenli bir oyuncuydu ve oynadığı karakterlere her zaman sahicilik kazandırmayı başardı. İronik tavırları, ince esprileri, gözleriyle oynayan o hüznü hep izleyicide iz bırakırdı.

Sadri Alışık, 70'li yıllarda da Yeşilçam'ın ağır toplarından biri olmaya devam etti. Onun oyunculuğu sadece sinemanın değil, halkın dilinin, ruhunun ve içtenliğinin ifadesiydi. Bu yüzden hâlâ unutulmayan bir ustadır.

Kemal Sunal, 70'li yılların en sevilen ve en çok izlenen sinema oyuncularındandı. Komediye getirdiği özgün tarzıyla sadece güldürmedi, düşündürdü, eleştirdi ve halkın dertlerine dokundu. Özellikle “İnek Şaban” karakteriyle Hababam Sınıfı serisinde efsaneleşti. Onun mimikleri, konuşma tarzı ve saf ama zeki karakterleri Türkiye'de bir kuşağın hafızasında derin izler bıraktı.

70'li yıllarda Kapıcılar Kralı, Çöpçüler Kralı, Süt Kardeşler, Tosun Paşa, Şabanoğlu Şaban gibi filmlerle Yeşilçam komedisinin merkezinde yer aldı. Her sınıftan, her kesimden insanın kendinden bir şey bulduğu tiplemelerle halkın gönlünde taht kurdu.

Günlük hayatın absürtlüklerini, sınıf farklarını ve sistem eleştirilerini, abartıya kaçmadan ama ince mizahla aktarabilen nadir oyunculardandı. Oyunculuğu sadece rol yapmaktan ibaret değil, bir gözlem sanatıydı onun için. Kemal Sunal, 70'li yılların ötesinde Türk sinemasının vicdanı, zekâsı ve neşesidir. Oynadığı her karakter hâlâ hafızalarda yaşıyor.

Fatma Girik, 70'li yılların en güçlü kadın oyuncularından biriydi. Sinemada canlandırdığı kadın karakterler, genellikle güçlü, inatçı, mücadeleci ve toplumla hesaplaşan rollerdi. O yıllarda kadınların sinema perdesindeki temsili çoğu zaman pasifken, Fatma Girik izleyiciye aktif, direnen, ses çıkaran bir kadın imajı sundu. Toprak Ana, Ezo Gelin, Benim Adım Melek gibi filmler onun dramatik gücünü en iyi yansıtan yapımlardı. Sadece sinema değil, daha sonra siyaset alanında da aktif oldu. Şişli Belediye Başkanlığı yaparak Türkiye'de sanatçıların kamu hizmetinde de rol alabileceğini gösterdi. 70'li yılların kadın kahramanlarından biri olarak, sinema tarihine iz bıraktı.

Kadir İnanır, 70'li yıllarda Yeşilçam'ın güçlü, karizmatik ve asi erkek karakterlerinin vazgeçilmez ismiydi. Geniş omuzları, keskin bakışları ve kararlı duruşuyla dönemin “maço jön” figürünü temsil etti. Selvi Boylum Al Yazmalım filmindeki İlyas rolü, Türk sinemasının en çok konuşulan erkek karakterlerinden biri oldu. Aynı zamanda politik duruşu ve halktan yana rolleriyle de dikkat çekti. Köylü, işçi, ezilen ya da mücadeleci adam karakterlerinde verdiği güçlü oyunculuk performanslarıyla sinemada sadece yakışıklı bir yüz değil, toplumun sesi olan bir aktördü. 70'li yıllarda sayısız filmde başrol oynayarak, Yeşilçam'ın en üretken ve en popüler oyuncularından biri oldu.

Münir Özkul, 70'li yıllarda Türk sinemasının en sıcak yüzlerinden biriydi. Özellikle Hababam Sınıfı serisinde canlandırdığı Mahmut Hoca karakteriyle hafızalara kazındı. Disiplinli ama vicdanlı, sert ama sevgi dolu karakteriyle sadece bir öğretmen değil, bir baba figürü olarak gönüllerde yer etti. 70'lerdeki aile filmlerinde sıkça karşımıza çıkan Özkul, Adile Naşit, Kemal Sunal, Şener Şen gibi isimlerle birlikte bir dönemin sinema hafızasını oluşturdu. Tiyatro kökenli olması, ona sahne dilini, jestleri ve duyguyu aktarmada büyük bir ustalık kazandırdı. Onun oynadığı her filmde bir sıcaklık, bir samimiyet hissedilir. 70'li yılların Türk sinemasında “baba” denildiğinde akla gelen ilk isimdir.

Nilüfer, 70'li yıllarda Türk pop müziğine taze bir soluk getiren en güçlü kadın seslerden biri olarak parladı. Henüz lise öğrencisiyken müziğe adım atan sanatçı, Kar Taneleri, Selam Söyle ve Boşver gibi parçalarla dönemin müzik listelerinde zirveye oturdu. Güçlü sesi, duru güzelliği ve sahnedeki sade ama etkileyici duruşuyla büyük beğeni topladı. O yıllarda pop müziğin batı esintili yeni yüzü olarak görülüyordu. 70'lerin ikinci yarısından itibaren sadece bir şarkıcı değil, bir kuşağın sesi oldu. Aynı zamanda TRT ekranlarında sık sık yer alarak, müzik dünyasının genç yıldızı olarak geniş kitlelere ulaştı. Bugün hâlâ aktif kariyerini sürdüren Nilüfer, Türkiye'nin yaşayan müzik ikonlarından biri olarak kabul ediliyor.

Cüneyt Arkın, 70'li yıllarda Yeşilçam'ın en üretken ve en çok izlenen oyuncularından biriydi. Aksiyon, dram, tarihî ve macera türlerinde yüzlerce filmde rol aldı. En çok da kendi yazıp yönettiği dövüş sahneleriyle ve "efsanevi Türk kahramanı" rollerinde tanındı. Malkoçoğlu, Battal Gazi, Dünyayı Kurtaran Adam gibi filmleriyle Türk sinemasında epik bir dönem başlattı. Gerçek adıyla Fahrettin Cüreklibatur, aslında tıp fakültesi mezunuydu ama sinema onun hayatı oldu. Fiziksel performansı, hızla çekilen filmlerdeki enerjisi ve karaktere verdiği ruhla halkın gönlünde ayrı bir yer edindi. 70'li yıllarda çocukların kahramanı, gençlerin idolü, Yeşilçam'ın en cesur yüzüydü.

Zeki Müren, 70'li yıllarda sanat müziğinin en büyük yıldızlarından biriydi. “Sanat Güneşi” unvanını boşuna almadı; sahne kostümleri, el hareketleri, diksiyonu ve kusursuz sesiyle Türkiye'de bambaşka bir müzik anlayışının temsilcisiydi. Şimdi Uzaklardasın, Manolyam, Elbet Bir Gün Buluşacağız gibi eserlerle hem duygulara hem estetiğe hitap etti. Sahnede olduğu kadar kalplerde de yer etti.

Türkan Şoray, 70'li yılların en büyük Yeşilçam yıldızlarından biriydi. “Sultan” lakabıyla anılan oyuncu, hem dram hem romantik komedi türlerinde unutulmaz karakterler canlandırdı. Selvi Boylum Al Yazmalım, Vesikalı Yarim gibi filmleriyle sinema tarihine damga vurdu. Gözleriyle oynayan oyunculuğu, zarafeti ve “Türkan Şoray Kanunları” ile Yeşilçam'ın bir sembolü oldu.

Cem Karaca, 70'li yılların politik ve müzikal ruhunu bir arada taşıyan rock sanatçısıydı. Anadolu rock akımının öncülerinden biri olarak halk ezgilerini batı enstrümanlarıyla harmanladı. Resimdeki Gözyaşları, Tamirci Çırağı, Ceviz Ağacı gibi eserlerle toplumsal meseleleri sahneye taşıdı. Ses tonu, yorumu ve duruşuyla, özellikle dönemin gençliği için sadece bir müzisyen değil, bir yol göstericiydi.

Ajda Pekkan, 70'li yıllarda “Süperstar” unvanını alan ilk pop ikonuydu. Batılı tarzı, sahne kostümleri ve Fransızca şarkı repertuarıyla Türkiye'de pop müziğe yeni bir boyut kazandırdı. Hoşgör Sen, Kimler Geldi Kimler Geçti gibi hitleriyle listelerde zirvedeydi. Hem feminen duruşu hem de güçlü sesiyle dönemin kadın figürleri arasında ayrı bir yere sahipti.

Barış Manço, 70'li yıllarda Anadolu rock türünün öncülerindendi. Hem müzikal hem görsel tarzıyla dönemin gençliğine farklı bir kimlik sundu. Dağlar Dağlar, Gülpembe, Sarı Çizmeli Mehmet Ağa gibi şarkılarıyla efsaneleşti. Sadece müzisyen değil, aynı zamanda kültürel bir figürdü. Uzun saçları, yüzükleri ve sahne duruşuyla Türk müzik tarihinde çığır açtı. 70'lerde gençliğin sesi, 90'larda nesillerin öğretmeni oldu.

Róisín Murphy, İrlandalı elektronik-pop sanatçısıdır. 1990'larda Moloko grubuyla tanındıktan sonra solo kariyerine geçmiştir. Hem sesi hem de teatral sahne performanslarıyla dikkat çeker. Overpowered, Let Me Know ve Simulation gibi parçaları dans müziği ve elektronik pop'un kült şarkıları arasında yer alır. Moda, queer kültür ve görsel sanatla ilişkili çalışmalarıyla Avrupa'nın kült isimlerinden biri olmuştur. Türkiye'de ise kulüp sahnesi dışında pek bilinmez.

Benjamin Clementine, İngiliz şarkıcı, söz yazarı ve piyanisttir. Sürgün edilmiş bir şair edasıyla sahneye çıkar, şarkılarında klasik müzik, soul ve şiirsel anlatımı harmanlar. Cornerstone ve I Tell A Fly gibi çalışmaları, duygusal yoğunluğu ve felsefi derinliğiyle dikkat çeker. 2015'te Mercury Prize ödülünü kazandı. Avrupa'da sanatsal duruşuyla büyük takdir toplarken, Türkiye'de neredeyse hiç bilinmemektedir.

Pomme, gerçek adıyla Claire Pommet, Fransız şarkıcı-söz yazarıdır. Akustik ve indie-pop tarzında şarkılar üretir. Liriklerinde duygular, queer kimlik, yalnızlık ve doğa temaları ön plandadır. Les Séquoias, Anxiété ve Je sais pas danser gibi parçaları özellikle genç dinleyiciler arasında oldukça popülerdir. Sahici ve sade tavrıyla Avrupa'da önemli bir queer ikon hâline gelmiştir. Türkiye'de tanınırlığı ise henüz çok sınırlıdır.

Tamino, Belçika doğumlu Mısırlı bir şarkıcıdır. Duygusal vokali, melankolik melodileri ve Arap müziğinden esinlenen sound'u ile tanınır. Habibi ve Indigo Night gibi parçalarıyla Avrupa'da hızla tanınmış, özellikle genç kuşak dinleyicilerden büyük ilgi görmüştür. Sahne duruşu ve vokal gücüyle sık sık Jeff Buckley ile kıyaslanır. Türkiye'de henüz çok geniş kitlelere ulaşmasa da, büyüleyici sesiyle keşfedilmeyi hak ediyor.

Sevdaliza, İran kökenli Hollandalı müzisyendir. Elektronik, trip-hop ve deneysel müziği birleştiren kendine özgü bir tarzı vardır. Human, Shabrang ve Marilyn Monroe gibi parçalarıyla özellikle Avrupa alternatif müzik sahnesinde güçlü bir etki yaratmıştır. Müziklerinde kimlik, kadınlık ve kırılganlık temalarını işler. Klipleri, görsellik ve anlatı açısından sinematiktir. Türkiye'de müziği çok niş bir kitle tarafından takip edilse de, Avrupa'da kült bir figürdür.

Virginie Despentes, Fransız feminist yazar ve yönetmendir. Baise-Moi adlı romanı ve film uyarlamasıyla büyük tartışmalar yaratmıştır. Kadın bedeni, cinsellik, şiddet, sınıf farkı gibi temaları cesurca işler. Vernon Subutex üçlemesi, çağdaş Fransız toplumunun portresini sunar. Sarsıcı dili ve sistem karşıtı duruşuyla edebiyat dünyasında aykırı bir figürdür. Türkiye'de sınırlı bir çevre tarafından bilinir, ancak etkisi Avrupa'da oldukça büyüktür.

Måneskin, İtalyan rock grubudur. 2021 Eurovision Şarkı Yarışması'nı Zitti e buoni şarkısıyla kazandıktan sonra tüm Avrupa'da tanınır hâle gelmiştir. Enerjik sahne performansları, özgün tarzları ve cinsiyet normlarına meydan okuyan görünümleriyle gençlerin favorisi olmuşlardır. İngilizce ve İtalyanca şarkılarla global listelere girmeyi başarmışlardır. Türkiye'de Eurovision sonrası tanınmış olsalar da, hâlâ sınırlı bir kesimce takip edilirler.

Juli Zeh, Alman yazar ve hukukçudur. Romanlarında distopya, bireysel özgürlük, hukuk ve toplum eleştirileri gibi konuları işler. Corpus Delicti ve Unterleuten gibi eserleri, Almanya'da çok satanlar arasında yer almıştır. Akademik altyapısını yazarlığına yansıtan bir üsluba sahiptir. Ayrıca köşe yazarlığı ve toplumsal konulara müdahil tutumuyla da bilinir. Türkiye'de kitapları çevrilmiş olsa da, geniş okur kitlesi bulunmaz.